باشگاه شطرنج ذهن برتر

(تهيه و تنظيم : حسين گلشني )

يكي از مهم ترين پارامترهاي مسابقات شطرنج مسئله زمان بازي براي انجام تعداد حركاتي معين ميباشد كه معمولا قبل از اغاز تورنمنت هااز طرف برگزار كنندگان مشخص و به وسيله داوران بايستي در طول مسابقات اعمال گردد . با نگاهي به تاريخچه مسابقات شطرنج قهرماني جهــان و ا لمپياد ها به اين نتيجه ميرسيم كه زمان بندي مسابقات رو به كاهش زمان بازي وسريع شدن ادامه دارد و اكثر مسابقات در مرحله پاياني تابع قوانين نيمه سريع شده اند كه اين موضوع با توجه به شرايط اجتماعي بازيكنان ؛ مشكلات شغلي و،،،،،،، كه مانع از حضور طولاني بازيكنان در تورنمنت ها ميگردد احراز شده و به تدريج جاي خود را باز كرده است . در كنگره فيده(ايروان - سال 1996)قانون جديدي (بند10-2) اضافه گرديده ، در آن مرحله پاياني (اتمام سريع بازي ) تابع قوانين نيمه سريع قرار مي گيرد و بحث جريمه هاي زماني كه قبلا به روشهاي ديگر انجام مي پذيرفت در اين قانون شكل تازه اي به خود گرفت . اين مسئله باعث بروز مشكلاتي براي داوران و بازيكنان گرديد و در مسابقاتي كه بدين روش زمانبندي شده بود ، اختلالاتي بوجود آورد . لذا براي پيشگيري از بوجود آمدن هر گونه اشكال ، سيستم زمانبندي فيشر توصيه مي شود. در سيستم زمانبندي فيشر ، قانون 10-2 اجراء نمي شود و كلا 3 مرحله بازي وجود دارد :
مرحله اول : تعيين زمان شخص براي تعـــداد حركات مشخـــــص ( بطور مثال 100 دقيقه براي 40 حركت).
مرحله دوم : تعيين زمان مشخص براي تعداد حركات تكميلي ( بطور مثال 50 دقيقه براي 20 حركت بعدي)
مرحله سوم : تعيين زمان مشخص براي اتمام بازي ( بطور مثال 10 دقيقه براي اتمام بازي) .
در المپياد جهاني استانبول 2000 سيستم كنترل زمان عبارت بود از :
1- 100 دقيقه براي انجام 40 حركت(به ازاء هر حركت 30 ثانيه وقت اضافي) .
2- 50 دقيقه براي 20 حركت بعدي
3- 10دقيقه براي اتمام بازي
حال به نحوه تنظيم اين سيستم زمان بندي مي پردازيم :
ابتدا بايستي ساعت ديجيتال را روي برنامه فيشر تنظيم نمائيم . به همين منظور از كد 25 استفاده مي نمائيم ( توضيح : در پشت ساعت ديجيتال كد استفاده از هر سيستم زمان بندي مشخص شده است و كد برنامه زمان بندي فيشر 24 و 25 ذكر گرديده است) لذا پس از روشن نمودن ساعت كد 25 را انتخاب مي كنيم ، سپس بايستي مراحل زير را بترتيب انجام بدهيم :
1- ابتدا زمان اصلي را برحسب ساعت (1) ، دقيقه (40) ، ثانيه (0) ، تنظيم مي نمائيم .
2- مقدار زمان اضافي را به ازاء هر حركت 30 ثانيه تنظيم مي كنيم .
3- تعداد حركات مرحله اول را معين مي كنيم ( 40 حركت) .
4- حال عدد (2) درسمت چپ صفحه نمايش ساعت بصورت چشمك زن ظاهر مي شود و نشان مي دهد كه مرحله دوم بازي را مي توان تنظيم نمود .
5- زمان اصلي را براي مرحله دوم مشخص مي نمائيــــــم ( صفـــر ساعت) (50 دقيقــــه )(0ثانيه) .
6- تعداد حركات مرحله دوم را مشخص مي نمائيم (20 حركت).
7- حال عدد (3) در سمت چپ بصورت چشمك زن ظاهر مي شود و نشان مي دهد كه مرحله سوم بازي را مي توان تنظيم نمود .
8- زمان اصلي براي مرحله سـوم ( پاياني) را مشخص مي نمائيم ( صفر ساعت)(10 دقيقـــــه ) ( 0 ثانيــــــــه).
9- براي مرحله پاياني تعداد حركات مشخص نمي كنيم
10- دكمه ok را فشار مي دهيم تا يك ساعت و 40 دقيقه (1:40) روي صفحه نمايش ظاهر شود .
11- دكمه ساعت بازيكن سفيد در اين حالت بايستي بالا قرار گيرد.
12- ساعت حالا تنظيم شده است و با دستور سرداور مسابقات و بوسيله داوران بايستي ساعتها بكار انداخته شوند.
در طول برگزاري مسابقه اين امكان وجود دارد كه با دكمه Start/Stop بازي را متوقف نمود و با همين دكمه دوباره بازي را به جريان انداخت. علامت – نشاندهنده اين است كه بازيكن در زمان اختصاصي خود حركات معين را انجام نداده است و ساعت او باصطلاح افتاده محســـوب مي شـــود. علامــــت ( - چشمك زن) نشان مي دهد كه بازيكن از مرحله كنترل زمان اول با موفقيت عبور كرده است و تعداد حركات معين بازي را در زمان مشخص انجـام داده است ( بازيكنان براي آشنائي بيشتر با نحوه تنظيم ساعت فيشر مي توانند به دفترچه راهنماي ساعتهاي ديجيتال مراجعه نمايند)

منبع : سايت شطرنج اصفهان